Το κάστρο της Τορώνης

Στη χερσόνησο ανασκάφηκαν ίχνη κατοίκησης από την πρώιμη εποχή του Xαλκού (3η χιλιετία π.X.) και λείψανα σπιτιών της πρώιμης εποχής του Σιδήρου (11ος – 8ος αι. π.X.). Κατά την αρχαιότητα εκεί βρισκόταν η μια από τις δυο ακροπόλεις της Tορώνης με ισχυρό τείχος. Ο Θουκυδίδης αναφέρει λεπτομέρειες για την οχύρωση των Σπαρτιατών στη Λήκυθο και αναφέρει ότι εκεί υπήρχε ναός της Aθηνάς. Η αρχαία πόλη ιδρύθηκε από τους Χαλκιδείς τον 8ο π.Χ. αιώνα και εξελίχθηκε σε μια από τις πιο σημαντικές αρχαιοελληνικές πόλεις της Βορείου Ελλάδος και μήλον της έριδος μεταξύ Λακεδαιμονίων και Αθηναίων. Αργότερα, σε όλη τη Βυζαντινή περίοδο υπήρχε στη χερσόνησο ισχυρό κάστρο με πολυγωνική κάτοψη χτισμένο ως επί το πλείστον με υλικό από την αρχαία ακρόπολη. H άκρη της χερσονήσου προς τη θάλασσα είχε δική της οχύρωση και επικοινωνούσε με το κάστρο μέσω εσωτερικής πύλης. Έξω από τη χερσόνησο είχε αναπτυχθεί και οικισμός. Ο οικισμός και το κάστρο καταστράφηκαν κάποια στιγμή τον 15ο ή 16ο αιώνα. Η περιοχή πρέπει να υπέφερε πολύ από τις επιθέσεις των πειρατών και να βρισκόταν σε παρακμή από πολύ πιο πριν, ενώ τον 14ο αιώνα ανήκε στο Άγιο Όρος.